W słowiańskiej wspólnocie
(od I wieku n.e.)
(od I wieku n.e.)
Ślady
pobytu człowieka na ziemiach dzisiejszego Śląska sięgają aż ok. 200 tys. lat
p.n.e. Od I wieku n.e., przez ok. 400 lat, ziemię dzisiejszego Śląska
zamieszkiwało plemię Lugiów, których uważa się za Prasłowian. Słowianie zaś
przybyli na te ziemie w V wieku n.e. i pozostali tu już na zawsze.
Wielkomorawski epizod
(ok. 890/900 - ok. 906/7)
(ok. 890/900 - ok. 906/7)
Zanim
powstało polskie państwo piastowskie, Śląsk podporządkowany był w latach
890/900-906/7 Państwu Wielkomorawskiemu. Około
roku 818 książę słowiański Mojmir (818-846) założył Państwo Wielkomorawskie,
obejmujące terytorium dzisiejszych Czech. Jego następcy: Rościsław (846-870) i
Świętopełk (870-894) powiększyli Wielkie Morawy o tereny Słowacji, Panonii i
Serbów łużyckich. Książę Rościsław przyjął chrześcijaństwo z Bizancjum i na
ziemię Słowian przybyli pierwsi misjonarze - święci Cyryl (zm. 869 r.) i Metody
(zm. 885 r.). Około 890/900 roku potężne Państwo Wielkomorawskie opanowało
południowe ziemie dzisiejszej Polski, w tym również Śląsk. W 906/7 roku Państwo
Wielkomorawskie przestało istnieć, zniszczone m.in. przez Węgrów.
Pod rządami Czech
(ok. 906/7 - ok. 990)
(ok. 906/7 - ok. 990)
Najazdy
Węgrów na Morawy natychmiast wykorzystało możnowładztwo czeskie, tworząc na
gruzach upadających Wielkich Moraw swoje własne państwo. Młode Czechy, pod
względem politycznym i kościelnym, w dużej mierze zależne były od Niemiec. Pod
wpływy Czech dostał się wtedy również Śląsk.
Pod rządami Polski
(ok. 990 - 1335)
(ok. 990 - 1335)
Około
990 roku pierwszy historyczny władca Polski z dynastii Piastów Mieszko I
wykorzystał spór czesko-niemiecki i odbił Śląsk od Czechów. Przyłączenie tej ziemi do Polski było
czymś całkowicie naturalnym. Geograficznie (Czechy od Śląska oddzielały góry),
kulturowo, a przede wszystkim językowo, śląskie plemiona były bliższe Polanom
niż Czechom. Kolejnym wydarzeniem umacniającym związki Śląska z Królestwem
Polskim było utworzenie w 1000 roku diecezji we Wrocławiu, co ostatecznie
zerwało związki kościelne tej dzielnicy z Czechami. Czesi oczywiście wielokrotnie
podejmowali próby odbicia Śląska, co jedynie na krótko udało się im w latach
1038/50. Potem jednak Czesi oficjalnie zrzekli się praw do Śląska. Po raz
kolejny problem zarysował się po śmierci Bolesława Krzywoustego, który w 1138
roku podzielił Polskę na dzielnice pomiędzy synów. Doprowadziło to do rozbicia
dzielnicowego państwa i jego wielkiego osłabienia. Podobne procesy następowały
na Śląsku. Syn Krzywoustego, Władysław Wygnaniec, został dziedzicem dzielnicy
śląskiej, ale musiał przed braćmi uciekać do Niemiec. Na Śląsk wrócili
wprawdzie jego dwaj potomkowie, ale podzielili dzielnicę między siebie na Dolny
i Górny Śląsk. Kolejne lata pogłębiały rozdrabnianie się Śląska na dzielnice.
Czechy przeżywały wówczas czasy swojej największej potęgi. Już w 1289 roku przysięgę lenną złożył
Czechom książę bytomski. Stopniowo cały Śląsk został podporządkowany Czechom.
Pod rządami Czech
(1335-1526)
(1335-1526)
Po
wielu latach czeskich starań, w 1335 roku, Śląsk stał się wreszcie częścią
Czech, co zaakceptował zresztą polski król Kazimierz Wielki. Ze zniemczonych już wtedy Czech
po Śląsku rozlała się fala Niemców. To m.in. stało się przyczyną wystąpień
czeskiego patrioty Jana Husa. Autorytet czeskiego państwa osłabł, zaś w I poł.
XV wieku armie husytów i ich przeciwników plądrowały i paliły śląskie miasta. W
latach 1474-1490 Śląsk stał się na krótko prowincją węgierską. w 1490 roku, król czeski Władysław
Jagiellończyk odzyskał Śląsk, stając się dodatkowo królem Węgier. Posiadłości
te i dwie korony dzierżył później syn Władysława - Ludwik Jagiellończyk
(1516-1526). Zginął jednak w 1526, a zgodnie z międzynarodowymi umowami: Węgry
i Czechy wraz ze Śląskiem przypadły Habsburgom. Wtedy rozpoczął się długi okres
autriackiego panowania na Śląsku.
Pod rządami Austrii
(1526-1740)
(1526-1740)
Rządzący
w Wiedniu katoliccy Habsburgowie, zaczęli prowadzić politykę eliminującą
wyznanie protestanckie z ziem im podległych. Taka polityka stała się m.in.
przyczyną wojny 30-letniej (1618-1648).
Pod rządami Prus/Niemiec
(1740-1922)
(1740-1922)
Wykorzystując
zamieszanie polityczne w Austrii, król Prus Fryderyk II Wielki (1740-1786)
najechał, zajął i wcielił do Królestwa Prus Śląsk. Prusacy sprowadzili na te
ziemie niemieckich kolonistów, a poprzez administrację dążyli do zniemczenia
wszystkich dziedzin życia. pod
koniec XIX wieku Śląsk rozwinął się gospodarczo. Powstawały kopalnie, huty,
kolej. Mieszkańcy Górnego Śląska
pozostali ducha polskiego. Kiedy po pierwszej wojnie światowej, w 1918 roku,
Polska odzyskała niepodległość, poważna część Górnoślązaków opowiedziała się za
przyłączeniem Śląska do Polski. Wyrazem tego były trzy kolejne powstania
śląskie (1919-1920-1921). Zaś w 1921 roku przeprowadzono na terenie Górnego
Śląska plebiscyt narodowy, w którym aż 40,4 % ludzi, po tylu latach oderwania
od Macierzy, opowiedziało się "za Polską". Po tych burzliwych
wydarzeniach ok. 30% Górnego Śląska przyłączono do Polski.
Pod rządami Polski
(1922-1939)
(1922-1939)
Potencjał
gospodarczy regionu i pracowitość Ślązaków, były przyczyną dobrej kondycji
województwa śląskiego w latach międzywojennych. Województwo to było oczywiście
integralną częścią Polski, ale posiadało (jako jedyne w Polsce) organa władzy
lokalnej w postaci Sejmu Śląskiego, w którym zasiadało "48 śląskich
posłów", wybieranych w wyborach powszechnych. Sejmowi Śląskiemu podlegały
m.in.: władze powiatowe i gminne, policja i żandarmeria, szkolnictwo, opieka
zdrowotna, drogi, rolnictwo, sprawy wyznaniowe, podatkowe i ustalanie budżetu.
Pod rządami Niemiec
(1939-1945)
(1939-1945)
Druga
wojna światowa była dla Ślązaków z województwa śląskiego szczególnie okrutna.
Od pierwszego dnia działań wojennych, czyli od 1 września 1939 roku, hitlerowcy
prowadzili na śląskiej ziemi dwa fronty. Po przejściu frontu rozpoczęła się
ponad pięcioletnia okupacja, podczas której wszystkie ziemie śląskie stały się
częścią Rzeszy Niemieckiej. Tragiczne
też dla Ślązaków było powoływanie ich do niemieckiej armii. Tylko nieliczni
potrafili się od tego obowiązku "wymigać", udając choroby,
samookaleczając się lub dezerterując. Także "wyzwalanie" Śląska przez
Rosjan w 1945 roku niosło ze sobą bolesne wydarzenia. Traktowali oni często
Ślązaków jak Niemców - rabując, mordując.
W Polsce po 1945 roku
Po
drugiej wojnie światowej, na mocy niesprawiedliwych międzynarodowych traktatów,
Polskę uzależniono od komunistycznej Rosji. Obszar Polski uszczuplono na
wschodzie, "darując" w zamian tzw. "ziemie odzyskane" na
zachodzie, m.in. Dolny Śląsk i część Górnego Śląska - tzw. Opolszczyznę. Zaraz
po wojnie Rosjanie traktowali cały Śląsk jak podbity teren wroga, kradnąc
fabryki, szyny kolejowe, druty elektryczne, dobra kultury. Wielu za rzekome współpracowanie z
Niemcami skierowano do obozów karnych, np. do Mysłowic. Nieudolna państwowa gospodarka marnowała
wysiłek i potencjał umysłowy wielu Polaków, co w efekcie doprowadziło do wielkiego
kryzysu lat 80-tych, kiedy to w sklepach brakowało wszystkiego.
Po 1989 roku
W
sierpniu 1980 roku powstał w Polsce niezależny od komunistów związek zawodowy i
cały wielki ruch społeczny "Solidarność", który zmierzał do
demokratyzacji ustroju. Zbankrutowanego komunizmu nie reanimował już jednak
nawet, wprowadzony przez komunistów 13 grudnia 1981 roku, stan wojenny. W
niedzielę 4 czerwca 1989 roku w Polsce odbyły się pierwsze powojenne wolne
wybory, dając podstawę tworzenia demokratycznej i samorządnej III
Rzeczpospolitej.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz